Droga konieczna i ustanowienie służebności

Możliwość ustanowienia tego rodzaju służebności została zagwarantowana w art. 145 k.c. Zgodnie bowiem z treścią artykułu : „§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).”

Drogę konieczną przeprowadza się przez grunty, które pozostają w fizycznej styczności z nieruchomością władnącą, jak również przez grunty usytuowane względem niej w taki sposób, że konieczne jest przeprowadzenie przez nie dojazdu do drogi publicznej lub zabudowań gospodarskich. Sąd Najwyższyw postanowieniu z dnia 21 marca 1983 roku (sygn. akt III CRN 14/83)przedstawił następujące stanowisko : „Jeżeli droga może przebiegać przez różne nieruchomości sąsiednie, powinno się ją przeprowadzić przez tę spośród nich, dla której będzie to najmniej uciążliwe.”

Zgodnie z treścią przepisu powyższego artykułu, ustanowienie służebności drogi koniecznej jest odpłatne. Wynagrodzenie może przybrać charakter świadczenia okresowego bądź jednorazowego.Przyjęto zasadę, zgodnie z którą wynagrodzenie przysługuje właścicielowi nieruchomości obciążonej również wtedy, gdy nie poniósł żadnej szkody w związku z ustanowieniem służebności. Jest to więc zapłata za prawo do korzystania z drogi koniecznej, a nie odszkodowanie.

Najlepszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest osiągnięcie porozumienia między właścicielami nieruchomości, przez które ma przebiegać droga. W praktyce ma to miejsce niezwykle rzadko, a droga konieczna wytyczana jest dopiero po skierowaniu sprawy na drogę sądową.

Rozpatrywanie spraw dotyczących służebności drogi koniecznej dokonywane jest w ramach postępowania nieprocesowego. Oznacza to, że w celu jego rozpoczęcia składamy wniosek, a nie pozew. Należy go złożyć do sądu rejonowego, właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości. Opłata od składanego wniosku jest stała i wynosi 200 złotych. Prawo to przysługuje właścicielowi nieruchomości, użytkownikowi wieczystemu oraz posiadaczowi samoistnemu.

Rozstrzygnięcie sądu o ustanowienie drogi koniecznej może być poprzedzone opinią biegłego geodety. W postępowaniu sądowym taka opinia będzie dodatkowo zlecona do wykonania na potrzeby konkretnej sprawy. Pozwala ona na zaprojektowanie drogi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości władnącej, przy najmniejszym obciążeniu nieruchomości służebnej.

Klaudia Górniak

studentka IV roku prawa, WPiA Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu