Opodatkowanie spółek komandytowych podatkiem CIT – planowane zmiany przepisów podatkowych w 2021 roku

W ostatnich dniach do przedsiębiorców zaczęły z różnych źródeł docierać informacje o planowanej (kolejnej już zresztą) zmianie przepisów podatkowych, która miałaby obowiązywać od stycznia 2021 roku i dotknąć w szczególności spółki komandytowe. Chodzi tu o „Projekt ustawy zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw”, którego założenia ogólne pojawiły się w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

Założenia tegoż projektu są o tyle doniosłe, że zakładają (między innymi) opodatkowanie spółek komandytowych podatkiem CIT, a zatem podatkiem dochodowym dotyczącym zasadniczo osób prawnych, którymi w świetle obecnego prawa spółki komandytowe nie są. Celem projektowanych zmian ma być – zdaniem ustawodawcy – uszczelnienie systemu podatkowego. Uszczelnienie to ma się manifestować właśnie poprzez objęcie zakresem ustawy CIT spółek komandytowych (a w niektórych przypadkach także spółek jawnych). Dodatkowymi elementami mają być również obciążające niektórych podatników CIT obowiązki sporządzania i podawania do publicznej wiadomości stosowanej przez te podmioty polityki podatkowej, a także zmiany w zakresie cen transferowych.

Komunikaty wynikające z publikatorów KPRM są zatem jednoznaczne – wolą ustawodawcy, która miałaby zmaterializować się już z początkiem 2021 roku, jest objęcie spółek komandytowych podatkiem CIT. Pomysł, jakkolwiek wcale nie nowy, tak niewątpliwie niespodziewany. Zważyć bowiem trzeba, że zbliża się połowa września 2020 roku i na dzień dzisiejszy nie opublikowano nawet projektu ustawy. Przy założeniu, że przepisy te miałyby zacząć działać od początku stycznia 2021, to przedsiębiorcy, z których znaczna część zbiera siły po lockdownie spowodowanym pandemią COVID-19, będą mieli niewiele czasu na dostosowanie swoich działalności do nowej rzeczywistości podatkowej. „Niewiele czasu” to zresztą dość optymistyczne założenie.

Stan obecny, do którego biznes zdążył się już przyzwyczaić przedstawia się następująco – spółki komandytowe nie są osobami prawnymi i nie są opodatkowane CIT (podatkiem dochodowym od osób prawnych). Jest to zresztą nader logiczne, choć jak się właśnie okazuje, taka logika nie wytrzymuje konfrontacji z rzeczywistością prawno – podatkową i wolą ustawodawcy.

Zasada opodatkowania spółki komandytowej jest teraz podobna np. do opodatkowania jednoosobowego przedsiębiorcy – to wspólnicy spółek komandytowych płacą podatek. Wspólnicy, których są dwa rodzaje – komandytariusze i komplementariusze. Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Komandytariusz nie ponosi pełnej odpowiedzialności, a jedynie ograniczoną. Dziś ci wspólnicy płacą 19% podatek od dochodu, a wszystko wskazuje na to, że już za kilka miesięcy, po objęciu spółek komandytowych CIT, dojdzie do swoistego podwójnego opodatkowania, z jakim borykają się np. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.  Nie tylko bowiem wspólnicy będą zobowiązani do zapłaty podatku, ale także spółka komandytowa jako taka.

W powstałej w ostatnim czasie debacie publicznej, dotyczącej planowanych zmian, pojawia się głos Ministerstwa Finansów przedstawiający następujące argumenty. Mianowicie popularna wśród spółek komandytowych jest struktura, w której komplementariusz (ten wspólnik, który odpowiada całym majątkiem za zobowiązania) jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z minimalnym udziałem w zysku, komandytariuszami (wspólnikami, którzy zasadniczo za zobowiązania odpowiadają w bardzo ograniczonym zakresie) zaś są najczęściej faktyczni „właściciele” firmy, posiadający większość udziału w zysku. Prawie całość zysku jest zatem wypłacana tym właścicielom, rozliczającym się 19% podatkiem liniowym, podczas gdy ich pozycja związana z ograniczeniem odpowiedzialności jest podobna do pozycji wspólników spółki z o.o., w przypadku której w obecnym stanie prawnym opodatkowany jest zarówno zysk tej spółki jak i dochód wspólników.

Z tego też względu zdaniem Ministerstwa Finansów, "W takim przypadku udziałowiec spółki [komandytariusz – przypis MJ] korzysta z ochrony, jak w przypadku spółki z o.o. ale efektywne opodatkowanie zysku jest w tym przypadku dużo niższe. Proponowana przez nas zmiana prowadzi do wyrównania szans firm, które korzystają ze specjalnych struktur podatkowych i tych, które tego nie robią"

Argumentacja ta, w połączeniu z zamiarem opodatkowania spółek komandytowych CIT, poddaje na dłuższą metę w wątpliwość sens korzystania z takiej struktury prawnej – która to struktura istnieje przecież w majestacie prawa od lat i jako akceptowana przez ustawodawcę i organy skarbowe, zdążyła już przyzwyczaić przedsiębiorców do pewnego status quo.

Zdaniem Ministerstwa Finansów planowane zmiany przyczynią się do uszczelnienia systemu podatkowego (ten argument powtarzany jest zresztą przy więcej niż jednej okazji), ale także do ograniczenia atrakcyjności spółek komandytowych w ramach schematów optymalizacji podatkowej. Rozumowanie takie doznaje jednak, w mojej ocenie, pewnych ograniczeń. Wskazać bowiem trzeba, że Krajowa Administracja Skarbowa ma w swoich rękach wiele narzędzi pozwalających na walkę z agresywną optymalizacją podatkową, jak chociażby możliwość wykorzystania klauzuli obejścia prawa podatkowego. Co więcej, obowiązujące przepisy Ordynacji Podatkowej same nakładają na podatników obowiązek raportowania do KAS uzgodnień – schematów podatkowych. Temu służą przecież regulacje w zakresie MDR (Mandatory Disclosure Rules). Pojawia się zatem wątpliwość, ilu jeszcze zmian wymagać będzie system prawa podatkowego w Polsce, aby uznać go za dostatecznie uszczelniony (o ile jest to w ogóle możliwe) i jak wpłynie to na nastroje przedsiębiorców, którym niepewność prawa – zwłaszcza podatkowego -  w prowadzeniu biznesu niewątpliwie przeszkadza.

Na chwilę obecną nie ujawniono jeszcze samego projektu zmian, a jedynie jego ogólne założenia. Trzeba jednak mieć na względzie, że jeśli istotnie ustawodawca ma zamiar zmiany te wprowadzić z początkiem stycznia 2021 roku, to prace legislacyjne będą niewątpliwie prowadzone szybko i zapewne pozostawią niewiele czasu na dostosowanie się do zmian i prowadzenia działalności w nowej rzeczywistości prawnej. Dotkną one zaś bardzo dużą liczbę podmiotów, bowiem z danych GUS wynika, że w Polsce działa obecnie ponad czterdzieści tysięcy spółek komandytowych. Pozostaje zatem na bieżąco obserwować przebieg prac legislacyjnych i liczyć na to, że ustawodawca pozostawi biznesowi odpowiedni i racjonalny okres przejściowy.